MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA

Murisin tek taraflı ölüme bağlı tasarrufu ile çocuğunu veya mirasçılardan birini mirastan çıkarmasına ıskat denir. Mirasçılıktan çıkarma ve ıskat aynı anlama gelmektedir. Muris kanunda yer alan şartların bulunması halinde tek taraflı irade beyanı ile çocuğunu veya diğer mirasçılarını mirasçılıktan çıkarabilir.

Miras bırakan, yalnızca mirasta saklı pay hakkına sahip mirasçıları mirastan çıkarabilir. Saklı pay hakkına sahip olmayan mirasçıların mirastan çıkarılmasına gerek yoktur. Zira miras bırakan, saklı pay dışında kalan miras malları üzerinde özgürce tasarrufta bulunabilir. Mirasta saklı pay hakkına sahip kişiler şu şekilde sıralanabilir; altsoy, ana-baba ve sağ kalan eş. Dolayısıyla miras bırakan altsoyu, ana-babası veya sağ kalan eşi hakkında mirasçılıktan çıkarma işlemi yapabilir. Diğer mirasçıların saklı payları olmadığından bu kısım üzerinde dilediği gibi tasarrufta bulunabilir.

Toplum tarafından mirasçılıktan çıkarma işlemi ile evlatlıktan çıkarma karıştırılmaktadır. Ülkemizde yer alan hukuka göre bir kişinin çocuğunu evlatlıktan çıkarması mümkün değildir. Kişi ancak kanunda yer alan sebeplere dayanarak çocuğunu mirasçılıktan çıkarabilir. Evlatlıktan ret, evlatlıktan çıkarma gibi işlemler hukukumuzda bulunmamaktadır.

MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA SEBEPLERİ

Türk Medeni Kanununda düzenlenen çocuğun mirasçılıktan çıkarılması belli sebeplere bağlanmıştır. Kanunun 510. maddesine göre çocuğun mirasçılıktan çıkarılma sebepleri cezai ve koruyucu mirasçılıktan çıkarma olarak ikiye ayrılmaktadır. Maddeye göre;

“Aşağıdaki durumlarda miras bırakan, ölüme bağlı bir tasarrufla saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir:

1. Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,

2. Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse.”

Kanunda yer alan düzenlemedeki sebeplere dayanarak miras bırakan çocuğunu mirasçılıktan çıkartabilir. Anılan sebeplerin yokluğu halinde çocuğun mirastan çıkarılması söz konusu olmayacaktır.

Cezai Mirastan Çıkarma;

Kanunda yer alan sebeplerden ilki olan miras bırakana karşı ağır bir suçun işlenmesi, ceza hukuku anlamında yargılamayı ve hapis cezasını gerektiren ağır bir suçun olması gerektiği anlamına gelmemektedir. Burada söz edilen mirasçının yapmış olduğu eylemin, miras bırakana veya yakınlarına kişisel, beden ve mal varlığı itibariyle zarar veren hukuka aykırı eylemelerdir.

Koruyucu Mirasçılıktan Çıkarma;

Bir diğer çocuğun mirasçılıktan çıkarılma nedeni olan aile hukukundan doğan yükümlülüklerini yerine getirmeme durumunun açıklanması için aile hukukundan doğan yükümlülüklere bakmak gerekir. Aile hukukundan doğan yükümlülükler Medeni Kanununda düzenlenmiştir;

1.   Eşlerin birbirlerine karşı sadakat yükümlülükleri,

2.   Eşlerin, evliliğin ortak giderlerine katılım sağlama yükümlülükleri,

3. Aile bireylerinin birbirine yardım etme, birbirlerinin bakım ve gözetimini sağlama yükümlülükleri,

4.   Nafaka yükümlülükleri(tedbir nafakası, yardım nafakası, iştirak nafakası gibi)

5. Anne ve babanın, müşterek çocukların eğitim, bakım ve gözetim giderlerine katılma yükümlülükleri

Mirasçıların kanunda yer alan yükümlülükleri önemli bir ölçüde yerine getirmemesi üzerine miras bırakan ilgili mirasçıyı mirastan çıkarabilir. Burada kast edilen önemli bir ölçüde yerine getirmeme miras bırakanının sübjektif değerlendirmesine bırakılmamıştır. Aile hukukundan doğan yükümlülüklerin önemli ölçüde yerine getirilmemesi objektif bir bakış açısıyla değerlendirilmelidir.

Bu yazımız da ilginizi çekebilir: REDDİ MİRAS

MİRAÇILIKTAN ÇIKARMA NASIL YAPILIR?

Miras bırakan, mirasta saklı pay hakkı bulunan mirasçıyı çıkarma işlemini, tek taraflı ölüme bağlı tasarruf ile (vasiyetname) veya miras sözleşmesi ile gerçekleştirebilir. Mirasçılıktan çıkarmada dikkat edilmesi gereken; muris tarafından mirasçılıktan çıkarma sebebinin ve mirasçılıktan çıkarmaya neden olan olayın açık bir şekilde belirtilmesidir. Zira mirasçılıktan çıkarılan mirasçının açacağı iptal davasında, mirasçılıktan çıkarma işleminin hukuka aykırı olduğunu ve mirasçılıktan çıkarma sebebinin yokluğunu iddia edebilir. Dolayısıyla mirasçılıktan çıkarma işleminin geçerli olması için mirasçılıktan çıkarma nedeninin açıkça belirtilmesi gerekir.   

Vasiyetname yoluyla mirasçılıktan çıkarma özellikle cezai mirasçılıktan çıkarmada başvurulmaktadır. Vasiyetname yoluyla mirasçılıktan çıkarma işleminde vasiyetnamenin resmi bir şekilde yapılma zorunluluğu bulunmadığından adi vasiyetname şeklinde yapılabilir. Ancak vasiyetname resmi(noter, konsolosluk vb.) veya deprem, yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü hallerde sözlü vasiyetname olarak da yapılabilir.

Miras sözleşmesi ile mirasçılıktan çıkarma işleminin yapılması ise koruyucu mirasçılıktan çıkarmak için başvurulmaktadır. Miras sözleşmesi yapabilmek için murisin ayırt etme gücüne sahip, ergin ve kısıtlı olmaması gerekir. Vasiyetnamenin aksine miras sözleşmesi ile mirasçılıktan çıkarma işlemi yalnızca resmi şekilde yapılması halinde geçerli olacaktır.

MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA ÜZERİNE İPTAL DAVASI

Murisin, miras üzerinde saklı pay hakkına sahip mirasçılardan biri veya birkaçını mirasçılıktan çıkarması yukarıda açıklamış olduğumuz üzere belli şartlara bağlıdır. Kanunda sayılan nedenlerden birine dayanmadan yapılan mirasçılıktan çıkarma işlemine karşı mirasçı iptal davası açabilir.

Türk Medeni Kanunu m.512.’ye göre;

“Mirasçılıktan çıkarma, miras bırakan ancak buna ilişkin tasarrufunda çıkarma sebebini belirtmişse geçerlidir. 

Mirasçılıktan çıkarılan kimse itiraz ederse, belirtilen sebebin varlığını ispat, çıkarmadan yararlanan mirasçıya veya vasiyet alacaklısına düşer.

Sebebin varlığı ispat edilememiş veya çıkarma sebebi tasarrufta belirtilmemişse tasarruf, mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir; ancak, miras bırakan bu tasarrufu çıkarma sebebi hakkında düştüğü açık bir yanılma yüzünden yapmışsa, çıkarma geçersiz olur.”

Kanuni düzenlemeye göre mirasçılıktan çıkarma sebebi davalılar tarafından ispatlanamaması veya çıkarma nedeninin belirtilmemesi durumunda iptal davası kabul edilir. Davanın kabul edilmesiyle birlikte mirasçılıktan çıkarılan kimseye yalnızca saklı payı iade edilir.  Ancak murisin tasarrufa konu sebepte açık bir yanılmaya düşmesi halinde mirasçılıktan çıkarma işlemi geçersiz sayılacaktır.

 

GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Mirasçılıktan çıkarma işleminin iptali davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise murisin son yerleşim yeri mahkemesidir.

Detaylı bilgi almak ve danışmanlık hizmetleri için iletişim bölümündeki bilgilerden Kocaeli avukatlık büromuz Av. Revşan Çiftçi Hukuk Bürosu’na ulaşabilirsiniz.